Cá chép trong văn hóa người Việt không chỉ là biểu tượng của sự may mắn mà còn là linh vật gắn liền với tín ngưỡng ông Công, ông Táo chầu trời. Mỗi năm, cứ đến ngày này, hình ảnh cá chép hóa rồng đưa táo quân về trời đã trở thành nét truyền thống văn hóa in sâu trong tiềm thức của con người đất Việt.
Ý nghĩa và nét đẹp văn hóa
Không ai biết chính xác tục lệ này có từ bao giờ, chỉ biết nó tồn tại từ rất lâu rồi, đã đi vào tiềm thức của người dân Việt qua nhiều thế hệ. Lễ cúng được tiến hành trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp (có thể cúng từ ngày 21 đến 23 tháng chạp) bởi dân gian quan niệm, sau thời khắc này, các vị thần đã lên chầu trời sẽ không nhận đồ cúng.
Theo tín ngưỡng dân gian, Táo Quân gồm ba vị thần, là ông Công (thổ công), ông Táo (tổ tiên) và bà Táo (thổ địa), các vị thần này có trách nhiệm trông coi việc bếp núc, gia đình và truyền đạt tình hình trong nhà với thần linh, vua chúa. Tục lệ cúng ông Công, ông Táo thể hiện sự kính trọng và biết ơn đối với các vị thần đã phù hộ cho gia đình trong suốt năm qua.
Vào ngày cúng, các gia đình thường dâng lễ vật để cầu xin các vị Táo Quân mang theo những ước nguyện tốt đẹp của gia đình như sức khỏe, bình an, tài lộc, may mắn, thịnh vượng trong năm mới. Đây là dịp để gia chủ thể hiện lòng thành kính, cầu mong mọi điều tốt lành và tẩy rửa những điều xui xẻo trong năm cũ.
Tục lệ cúng ông Công, ông Táo không chỉ có ý nghĩa về mặt tâm linh mà còn mang tính chất văn hóa gia đình. Đây là dịp để các thành viên trong gia đình sum vầy, cùng nhau chuẩn bị mâm cơm cúng, thể hiện sự yêu thương và gắn kết giữa các thế hệ.
Cá chép - linh vật quan trọng
Nghi thức phóng sinh cá chép ngày ông Công, ông Táo không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn hướng con người đến những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống
Trong tiềm thức người Việt, hình ảnh "cá chép vượt vũ môn" hay "cá chép hóa rồng" còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng tinh thần vượt khó, kiên trì, bền bỉ chinh phục tri thức để đi tới thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao, tiềm ẩn, hướng đến những kết quả tốt đẹp.
Theo quan niệm dân gian, thả cá chép còn sống bơi trong chậu nước với mong muốn cá có thể hóa rồng. Rồng là được coi là linh vật linh thiêng, có khả năng hô mưa gọi gío, giúp mưa thuận gió hòa. Thả cá chép còn là biểu tượng của sự phát triển và khả năng sinh sôi nảy nở của người Việt xưa.
Với những ý nghĩa tốt đẹp của phong tục truyền thống, nét đẹp tín ngưỡng thờ cúng ông Công, ông Táo được người Việt Nam duy trì qua bết bao thế hệ trở thành truyền thống tốt đẹp, tính nhân văn, hướng đến cái chân, thiện, mỹ.
Bình luận trên Facebook